W związku z realizacją Międzynarodowego Projektu Edukacyjnego: „Z kulturą mi do twarzy Moduł II: „Tu jest moje miejsce” punkt 20: „Znani Polacy” świetlica szkolna od 15 stycznia do 16 lutego prezentowała uczniom dorobek artystyczny Stanisława Wyspiańskiego – człowieka wielu zainteresowań i talentów. Artysta żył tylko 38 lat w latach 1869 – 1907, ale jego dokonania wystarczyłyby na kilka biografii, a nie tylko jedną. Urodził się w Krakowie 15 stycznia 1869 r. Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański, syn Marii z Rogowskich i Franciszka Wyspiańskiego, cenionego rzeźbiarza. Niestety 18 sierpnia 1876 roku zmarła na gruźlicę jego matka – Maria Wyspiańska, a zrozpaczony ojciec popadł w alkoholizm. Dlatego na prośbę umierającej matki 7 – letnim Stanisławem zaopiekowała się chrzestna – siostra matki – Joanna Stankiewiczowi wraz z mężem. Dzięki ciotce Joannie Stankiewiczowej rozwijał swoje artystyczne zainteresowania i stał się uczniem Jana Matejki. Natomiast dzięki wujowi Kazimierzowi Stankiewiczowi dużo czytał i polubił literaturę. Był patriotą i nie zależało mu na zagranicznej sławie. Myślał o Polsce i tworzył dla Polski i Polaków.
Jako uczeń Jana Matejki pomagał mistrzowi m.in. w realizacji „Panoramy Racławickiej” oraz odnawiał zabytki Krakowa. Kształcił się w Polsce oraz we Włoszech. Odbył artystyczną podróż po Europie. Jako artysta malarz zasłynął jako malarz portrecista, chociaż malował też pejzaże, pastele i tworzył rysunki i grafiki. Stworzył cykl prac: Macierzyństwa i portretów wiejskich dziewcząt.
Macierzyństwo 1905 r.
Wyspiański dbał o swoją rodzinę. Chętnie malował portrety żony Teodory Teofili Wyspiańskiej z domu Pytko oraz swoje dzieci: Miecia, Helenkę i Stasia. Malował też autoportrety.
Artysta uważał, że „Portret to odbicie chwili, odbicie artystyczne, ujmujące rzecz do głębi”.
Najbardziej jednak zasłynął ze swoich dramatów tj.: „Meleager”, „Warszawianka”, „Klątwa”, „Wyzwolenie”, „Akropolis”, „Legenda II”, „Noc listopadowa”, „Wesele”, „Powrót Odysa”. Wiele dramatów Wyspiańskiego jest nadal wystawianych na deskach polskich teatrów. Niektóre z nich doczekały się filmowych adaptacji, np. „Wesele” w 1973 r. wyreżyserował Andrzej Wajda, a w 1991 r. telewizyjnej inscenizacji tego dzieła dokonał Kazimierz Kutz.
Wyspiański tworzył ilustracje np. do „Iliady”. Był twórcą nowoczesnego teatru polskiego, zajmował się choreografią oraz scenografią i tworzył meble na scenę do teatru. Wyspiański projektował wnętrza i meble do wnętrz. Uważał, że „Na krzesełku można nie tylko siedzieć, ale nawet rysować, zjeść obiad – tłumaczył i demonstrował Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, artysta malarz…”. Wyspiański rozpoczął meblarski modernizm w XIX wieku. Dzięki niemu polskie meble dekorują dziś świat. Są jednak bardziej funkcjonalne i wygodne, bo genialny artysta był przeciwnikiem komfortu. Autor wystroju sali krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego dowodził, że meble nie mogą być komfortowe, bo „ na wygodnych krzesłach uczestnicy posiedzeń zasypiają”. Artysta projektował też witraże. W 1897 r. zaprojektował witraże w oknach prezbiterium kościoła franciszkanów w Krakowie, ale szczególnie sławny jest witraż „Apollo spętany” w Domu Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie. Niektóre projekty witraży nie doczekały się realizacji, np. witraż „Kazimierz Wielki”. Artysta wiedząc o swojej ciężkiej chorobie i rychłej śmierci myślał nie o wspaniałości i wielkości naszego króla – ostatniego władcy z rodu Piastów, ale postanowił przedstawić w swojej pracy śmierć i przemijanie wielkiego człowieka. Projekt oczywiście nie spodobał się i pozostał tylko na kartach projektu.
Stanisław Wyspiański zmarł 28 listopada 1907 r. . Jego pogrzeb odbył się w Krakowie 2 grudnia 1907 r. i stał się manifestacją narodową, bo przecież w tym czasie Polski nie było na mapie Europy – była pod zaborami. Wyspiański został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce, a głos Dzwonu Zygmunta oddawał mu hołd podczas trwania całej uroczystości pogrzebowej.
Opracowała: Małgorzata Wawrzecka
