st. sierż. Jan Grąbczewski (1899-1985)
strzelec pokładowy radiotelegrafista
Jan Grąbczewski urodził się 26 grudnia 1899 r. w Grzegorzewie k. Koła, był siódmym najmłodszym dzieckiem Mariana i Józefy z domu Woźnickiej. Miał trzy siostry Marię, Bronisławę, Aleksandrę i trzech braci Wiktoryna, Edwarda, Władysława. Dzieciństwo spędził w Poddębicach, gdzie od 1903 r. na stałe osiedlili się jego rodzice. W Poddębicach w 1903 r. została otwarta restauracja, która przez długie lata pozwalała na dostatnie życie dwóm pokoleniom rodziny (po rodzicach prowadził ją Edward z żoną Ireną).
W 1914 r. ukończył szkołę powszechną w Poddębicach. W latach 1915-1918 pracował w fabryce Dreberta jako uczeń-ślusarz. W 1916 r. zorganizował drużynę harcerską i został pierwszym Komendantem Polskiej Organizacji Skautowej w Poddębicach. Drużyna ta czynnie współpracowała z Polską Organizacją Wojskową w zakresie wspólnych ćwiczeń. W latach 1916-1918 był kurierem POW. Przewoził tajną korespondencję, m.in. do POW w Uniejowie. W dniu 4 listopada 1918 r. z całą Poddębicką Drużyną Harcerską wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego i przydzielony został do Łódzkiego Pułku Piechoty (późniejszego 28 Pułku Strzelców Kaniowskich). W dn. 10 i 11 listopada 1918 r. czynnie brał udział w rozbrajaniu Niemców. W wyniku tych działań zginęło kilku jego kolegów. Jeszcze przed końcem roku otrzymał awans na st. szeregowego i został słuchaczem szkoły podoficerskiej przy Dowództwie Okręgu Generalnego w Łodzi. Po jej ukończeniu otrzymał awans na stopień kaprala i wyruszył na front ukraiński, gdzie w czasie walk został ranny. Po wyleczeniu wrócił do 28 psk i uczestniczył w walkach z bolszewikami w Bitwie Warszawskiej, gdzie ponownie był ranny. Data i dokładne okoliczności dotyczące jego przejścia do formacji lotniczej nie są znane. Wiadomo jednak, że w styczniu 1921 r. zgłosił się do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów-Strzelców Pokładowych w Toruniu. Po ukończeniu 15 maja 1921 r. szkolenia obserwatorów i strzelców lotniczych przydzielony został do organizowanego 1 Pułku Lotniczego w Warszawie. Kapral Grąbczewski został wcielony do 3 Eskadry IV Dywizjonu Wywiadowczego. W dniu 7 grudnia 1921 r. został mianowany podoficerem zawodowym. Awans na plutonowego otrzymał 5 października 1922 r. W dniu 7 lipca 1923 r. zawarł w Poddębicach związek małżeński z Walentyną Szażalską.
Dnia 7 października 1925 r. Jan Grąbczewski został sierżantem. W dniu 30 listopada 1926 r. został przeniesiony do Oddziału Służb Lotniczych Centralnej Szkoły Podoficerów Pilotów Lotnictwa. Był tam instruktorem wyszkolenia strzelców pokładowych. Z tą szkołą był związany do września 1939 r. przechodząc jej wszystkie przemiany organizacyjne. W dniu 11 października 1938 r. otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi. W pod koniec listopada 1938 r. wraz ze szkołą został służbowo przeniesiony do Krosna. Tam zastała go wojna. 1 września 1939 r. Krosno było bombardowane dwukrotnie. Straty w obiektach i sprzęcie lotniczym były duże. W dniu 3 września został ewakuowany dalej na wschód przez Przemyśl, Lwów do Łucka. Cały personel ulokowano w koszarach 24pp. Dnia 7 września po raz pierwszy był bombardowany Łuck. W dniach 8-10 września przeżyli kilka bombardowań, które przyniosły dalsze straty w ludziach.
St. Sierż. Grąbczewski 16 września odjechał z Łucka transportem kołowym z komendą SPLdM z zamiarem dotarcia do granicy z Rumunią. 17 września pod Dubnem wraz z Komendantem Szkoły i częścią personelu został zatrzymany przez oddziały sowieckie. Następnie został zabrany do niewoli i osadzony w obozie przejściowym w Łucku. Jan Grąbczewski uciekł z tego obozu w grudniu 1939 r. i przyjechał do Poddębic, gdzie przebywała jego żona z dziećmi. Potem razem powrócili do Krosna. Rozpoczął pracę w magazynach budowlanych. Pracował tam na stanowisku magazyniera do 1944 r. Jednocześnie należał do Armii Krajowej – był wywiadowcą. W październiku 1944 r. powołany został do Ludowego Wojska Polskiego. W dniu 12 października 1945 r. uległ ciężkiemu wypadkowi samochodowemu. Został wręcz specjalnie rozjechany przez samochód, prowadzony przez żołnierzy sowieckich, który ciągnął go przez kilometr. Został przewieziony do szpitala w Krakowie i po wyleczeniu zdemobilizowany jako inwalida wojenny. Powrócił do Bydgoszczy i w 1946 r. podjął tam pracę w Spółdzielni Inwalidów „Pokój”. W 1966 r. przeszedł na emeryturę. Działał czynnie w Klubie Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie Bydgoskim.
Państwo Jan i Walentyna Grąbczewscy mieli pięcioro dzieci, doczekali się sześciu wnuków oraz jednego prawnuka. Jan Grąbczewski zmarł w dniu 11 marca 1985 r. w Bydgoszczy.
St. sierż. Jan Grąbczewski był odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem za wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, Srebrnym i Brązowym Medalem za długoletnią Służbę, Odznaką strzelca samolotowego I klasy, Medalem za udział w walkach o Berlin, Medalem „Zasłużonym na polu chwały”.
