Dnia 3 listopada 2021r. biblioteka szkolna przygotowała wystawę z okazji dwusetnej rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida.
Cyprian Kamil Norwid, właściwie Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid herbu Topór (ur. 24 września 1821 w Laskowie-Głuchach, zm. 23 maja 1883 w Paryżu) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof.
Często uznawany za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych. Wielu historyków literatury uważa jednak taki pogląd za zbytnie uproszczenie, zaliczając jego twórczość raczej do klasycyzmu i parnasizmu (główny nurt epoki przejściowej między romantyzmem a symbolizmem).
Przeważającą część swojego życia spędził za granicą, głównie w Paryżu, żyjąc w nędzy i utrzymując się z prac dorywczych. Twórczość Norwida, trudna do zrozumienia dla jemu współczesnych, została zapomniana po jego śmierci. Został odkryty ponownie dopiero w okresie Młodej Polski głównie za sprawą Zenona Przesmyckiego-Miriama (po części również młodego Władysława Stanisława Reymonta).
Młodość
Cyprian urodził się w majątku matki, mazowieckiej wsi Laskowo-Głuchy (w połowie drogi pomiędzy Radzyminem a Wyszkowem). Został ochrzczony w pobliskim kościele parafialnym w Dąbrówce, gdzie znajduje się tablica pamiątkowa oraz akt chrztu. Jego ojcem chrzestnym był Cyprian Szukiewicz. Na cmentarzu parafialnym znajduje się symboliczny nagrobek jego matki Ludwiki ze Zdzieborskich. Imię Kamil wybrał sobie na bierzmowanie.
Pierwsze środowisko literackie Norwida stanowili autorzy skupieni wokół redagowanego przez Hipolita Skimborowicza Piśmiennictwa Krajowego. Utrzymywał kontakty z tzw. Cyganerią Warszawską (Seweryn Filleborn, Roman Zmorski, Józef Bohdan Dziekoński, Włodzimierz Wolski), a także z Karolem Levittoux. W 1841 r. zbliżył się do Biblioteki Warszawskiej i salonu Łuszczewskich. Debiutował na łamach Piśmiennictwa Krajowego (nr 8/1840) wierszem „Mój ostatni sonet”.
Podróże po Europie
W 1842 r. Norwid wyjechał do Drezna, oficjalnie dla doskonalenia sztuki rzeźbiarskiej. Podróżował po Wenecji i Florencji. W 1844 r. zamieszkał w Rzymie przy Via Quattro Fontane. Wówczas narzeczona poety, Kamila, zerwała zaręczyny, a Norwid poznał Marię z Nesselrodów Kalergis, która stała się jego wielką nieszczęśliwą miłością. W tym okresie pogorszył się też stan zdrowia Norwida.
Do 1846 r. poeta podróżował do Berlina, gdzie uczęszczał na wykłady uniwersyteckie i spotkania miejscowej Polonii. Był to dla Norwida okres licznych kontaktów towarzyskich, artystycznych i politycznych.
Rękopis „Fortepian Szopena”
Aresztowany i zmuszony do wyjazdu z Prus w 1846 r. udał się do Brukseli. Okres Wiosny Ludów spędził ponownie w Rzymie, gdzie poznał m.in. Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego. W czasie rewolucji w Rzymie w 1848 r. wraz z Zygmuntem Krasińskim bronił zagrożonego papieża Piusa IX.
W latach 1849–1852 mieszkał w Paryżu, gdzie spotkał Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina. Sytuacja Norwida była wówczas trudna zarówno ze względów materialnych, jak i z powodu zawodu miłosnego, nieprzyjaznych recenzji krytyki i nieporozumień na tle politycznym. Poeta publikował w poznańskim Gońcu Polskim, ale spotkał się z nieprzychylnymi ocenami. Żył w biedzie, postępowały u niego głuchota i ślepota.
Pobyt w USA
Poeta postanowił wyemigrować do Stanów Zjednoczonych, co uczynił za radą hrabiego Władysława Zamoyskiego 29 listopada 1852 r. W dniu 12 lutego 1853 r. statek Margaret Evans dotarł do Nowego Jorku. Wiosną Norwid otrzymał dobrze płatną posadę w pracowni graficznej. Jesienią poeta dowiedział się o wybuchu wojny krymskiej, w związku z czym zaczął planować powrót do Europy. Pisał do Mickiewicza i Hercena, prosząc ich o pomoc w realizacji planów.
Powrót do Francji
W czerwcu 1854 r. Norwid wrócił do Europy z księciem Marcelim Lubomirskim, mieszkał w Londynie, utrzymując się z przygodnych prac artystyczno-rzemieślniczych, po czym udało mu się powrócić do Paryża. Działalność artystyczna Norwida ożywiła się, udało mu się opublikować kilka utworów. W 1863 r. wybuchło powstanie styczniowe, które pochłonęło uwagę Norwida. Choć sam, ze względu na stan zdrowia, nie mógł wziąć w nim udziału, usiłował mieć czynny wpływ na kształtowanie procesów powstania.
W 1866 r. poeta ukończył pracę nad Vade-mecum, chociaż tomu, mimo prób i protekcji, nie udało się wydać. W następnych latach Norwid cierpiał nędzę, chorował na gruźlicę. W 1877 r. przeżył tragedię z powodu nieudanego wyjazdu do Florencji.
W 1882 r. w jednym z pism warszawskich ukazała się notatka o Domu św. Kazimierza: „…tu mieszkał i umarł Olizarowski, tu dogorywa Cyprian Norwid…”. Od jesieni Norwid leżał w łóżku, często płakał i nikomu się nie zwierzał. Zmarł w przytułku nad ranem 23 maja 1883 r. Pochowany został na cmentarzu Montmorency.
Grób Norwida na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency
Część notatek Norwida po jego śmierci została spalona. Ziemia z jego grobu została w 2001 r. przewieziona do Polski i umieszczona w Krypcie Wieszczów Narodowych w Katedrze na Wawelu.
Dzieła
Dialog zmarłych – akwaforta, sucha igła (1871)
Pytania – akwaforta (1863)
Liryki (najważniejsze)
Bema pamięci żałobny rapsod (1851)
Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie (styczeń 1856)
Do obywatela Johna Brown (1859)
W Weronie
Italiam!, Italiam!
Moja ojczyzna
Pieśń od ziemi naszej
Vade-mecum (1858–1866) – wydane drukiem sto lat po napisaniu
Moja piosnka (Do kraju tego…)[13]
Poematy
Wesele. Powieść. (1847)
Pompeja (1848 lub 1849)
Niewola. Rapsod (1849)
Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem (1851)
Szczesna. Powieść (1854)
EPIMENIDES. Przypowieść (1854)
QUIDAM. Przypowieść (1855–1857)
Fulminant. Rapsod (1863)
Fortepian Szopena (1863–1864)
Że piękno to jest… (1865)
Rzecz o wolności słowa (1869)
Assunta (1870)
Proza
Łaskawy opiekun, czyli Bartłomiej Alfonsem (1840)
Wyjątek z pamiętnika (1850)
Czarne kwiaty (1856) – wspomnienia dotyczące ostatnich spotkań z różnymi osobami, na krótko przed ich śmiercią
Białe kwiaty (1856) – teoretyczne uzasadnienie Czarnych kwiatów
Bransoletka. Legenda dziewiętnastego wieku (1858)
Cywilizacja. Legenda (1861)
Ostatnia z bajek (1882)
Milczenie
Pamiętnik Podróżny
Nowele
„Ad leones!” (1883)
Stygmat (1883)
Tajemnica lorda Singelworth (1883)
Archeologia (1866)
Dwie powieści (1866)
Dramaty
Noc tysiączna druga. Komedia (1850)
Wanda (1851)
Krakus. Książę nieznany (1851, 1861)
Słodycz (1855 lub 1856)
Aktor. Komediodrama (1867)
Pierścień Wielkiej Damy, czyli Ex-machina Durejko (1872)
Kleopatra i Cezar (ok. 1870, 1878)
Za kulisami
Obrazy
C.K. Norwid był autorem kilkunastu obrazów olejnych, z których do dziś przetrwały cztery. Alegoryczne przedstawienie odrodzonej Polski pod nazwą Jutrznia od grudnia 2007 r. znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Lubomirskich we Wrocławiu. Inne obrazy to np.: Orzeł, Kosynier.
Płaskorzeźba Cypriana Kamila Norwida w Katedrze na Wawelu
Bema pamięci żałobny rapsod
Utwór jest poświęcony pamięci Józefa Bema, bohatera powstania listopadowego (1830–1831), który walczył również we Francji i Portugalii, w czasie Wiosny Ludów, bił się w obronie Wiednia i na Węgrzech. Dla poety generał Bem był symbolem wartości moralnych oraz cnót obywatelskich i wojskowych. Norwid dokonał w utworze stylizacji pogrzebu bohatera (według rytuału średniowieczno-rycerskiego, pogańskiego i wczesnosłowiańskiego) oraz mitologizacji postaci bohatera wiersza. Utwór został napisany piętnastozgłoskowym heksametrem, ma charakter rapsodu – utworu podniosłego, opiewającego ważne wydarzenie lub niezwykłego bohatera. Dynamiczne obrazy, metafory i personifikacje uwypuklają symboliczne znaczenie tekstu. Rapsod podzielony jest na dwie części, z których pierwsza to opis pogrzebu, druga zaś to jego ponadczasowe, filozoficzne przesłanie.
„Vade-mecum” – poezje Cypriana Kamila Norwida powstałe w latach 1865-1866. Vade-mecum składa się ze 100 części, przedmowa jest pisana prozą, wiersz Ogólniki został przyjęty przez poetę jako wstęp, natomiast epilog stanowi list Do Walentego Pomiana.
(Źródło: Wikipedia)
